Psycholodzy i psychoterapeuci od lat skupiali się na diagnozach opartych na zespołach objawów, tworząc przy tym prężnie rozwijającą się dziedzinę wiedzy naukowej. Obecnie jednak takie podejście budzi coraz więcej wątpliwości. Stosowanie klasyfikacji takich jak DSM i protokołów terapeutycznych dostosowanych do poszczególnych zaburzeń nie przyczyniło się bowiem do lepszego zrozumienia problemów zdrowia psychicznego. Klinicyści często zarzucają protokołom nadmierną sztywność, która nie pozwala skutecznie pomagać klientom, oraz zmagają się z problemem przypisywania jednej osobie wielu diagnoz psychiatrycznych w tym samym czasie. Ponadto, jak pokazują badania, zgodność diagnozy między poszczególnymi diagnostami jest niewystarczająca.

W tej rewolucyjnej książce uznani klinicyści i badacze proponują rozwiązanie alternatywne. Zamiast o leczeniu jednostek chorobowych ujętych w DSM piszą o pomaganiu konkretnym osobom zmagającym się z konkretnymi problemami w określonym kontekście ich życia. Wskazują, jak ważne jest zrozumienie związków przyczynowych między bodźcami a reakcjami i historią klienta dla zidentyfikowania i obrania za cel interwencji podstawowych procesów, które prowadzą do rozwoju psychopatologii.

Autorzy przedstawiają koncepcję nowego systemu diagnostycznego i dostosowane do niego sposoby interwencji. Bazują przy tym na procesach psychologicznych, które wywołują rozmaite objawy, ale same w sobie są podobne w różnych zespołach objawów. Wyrażają nadzieję, że koncentracja na procesach zmiany zbliży do siebie badaczy i praktyków z różnych obszarów. Wielką wartość publikacji stanowi oparcie prezentowanych koncepcji na wynikach badań naukowych.

Dzięki tej książce specjaliści w zakresie zdrowia psychicznego poznają nowe sposoby rozpoznawania złożoności cierpienia człowieka. Zaznajomią się ze strategiami elastyczniejszego leczenia wielu różnych problemów psychicznych i ze wskazówkami dotyczącymi opracowywania konceptualizacji przypadku, która uwzględnia podstawowe procesy psychologiczne odpowiadające za powstanie i podtrzymywanie problemu klienta. Dowiedzą się, jak zbudować solidne podstawy spersonalizowanej, opartej na dowodach diagnozy alternatywnej wobec tej bazującej na zespole objawów.

Ta przełomowa książka zmienia podejście do diagnozy i interwencji, wyznaczając nowe standardy psychoterapii opartej na dowodach naukowych.

Nawet wśród pomysłodawców kryteriów DSM panuje powszechna zgoda co do tego, że potrzebne są nowe paradygmaty diagnozy i terapii problemów psychicznych, jeśli dziedziny te mają się rozwijać. Ale jakie podejście będzie najlepsze? W tej wizjonerskiej książce Steven C. Hayes i Stefan G. Hofmann zebrali najbardziej zaawansowane modele terapeutyczne – wszystkie kładą nacisk na procesy, wymiarowość, funkcjonalną analizę zachowania oraz zdolność do indywidualizacji i personalizacji diagnozy. Jest to publikacja, która przyda się każdemu specjaliście w zakresie zdrowia psychicznego.

dr David H. Barlow
prof. em. psychologii i psychiatrii, założyciel Center for Anxiety and Related Disorders na Boston University

„Ponad DSM” to publikacja, która z pewnością zainteresuje badaczy i praktyków szukających alternatywy dla kategorialnego diagnozowania i leczenia zaburzeń psychicznych. Ową alternatywą, jak przekonują autorzy, jest podejście oparte na procesach zmiany. Książka przystępnie zaznajamia z praktycznymi, filozoficznymi i psychologicznymi podstawami tego nowego paradygmatu, uwypukla znaczenie opartego na procesie rozumienia doświadczeń emocjonalnych i poznawczych oraz pokazuje, jak i czym badać trudności psychiczne z perspektywy procesów zmiany.



dr Lidia Baran
psycholożka, psychoterapeutka par, adiunkt na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach, przewodnicząca ACBS Polska