Latem 1866 roku polscy zesłańcy, odbywający karę ciężkich robót nad Bajkałem, podnieśli bunt. Wynędzniali, głodni, poniżani więźniowie stanęli wobec zorganizowanej armii i wrogiej ludności, bezkresnej przestrzeni i własnej słabości. Po pierwszych udanych potyczkach z oddziałami rosyjskimi, wkrótce rozproszeni, odcięci od broni i żywności, mieli jeszcze nadzieję ? ucieczki do Chin, do wolności. Ale ta okazała się za daleko. Wyłapani przez wojsko i Buriatów, zostali osądzeni bez możliwości obrony i skazani: większość na bezterminową katorgę, przywódcy na karę śmierci. Powstanie zabajkalskie ? bo tak przetrwały wydarzenia nad Bajkałem w pamięci syberyjskiego zesłańca ? miało niewielkie szanse powodzenia. Nawet gdyby było lepiej przygotowane, dowódcy działali konsekwentnie, a ludzie solidarnie. Już wówczas, trzy lata po wybuchu powstania styczniowego, i już tam, na Syberii, miało równie wielu entuzjastów, jak zaciętych przeciwników. Zamieszczone w tym tomie relacje uczestników i świadków stanowią w tym polskim sporze ważny głos.