Tom trzeci obejmuje XVI wiek i przedstawia początki renesansu,rozpowszechnianie się sztuki renesansowej w Polsce, manieryzm o orientacji włoskiej i niderlandzkiej, a także klasyczne, rodzime wersje manieryzmu. Spis treści: - Przedmowa - Początki i wzorce, 1500-1540 - Rozpowszechnianie i przyswajanie nowej sztuki, 1540-1570 - Dwa manieryzmy i nurt rodzinny, 1570-1600 - Z barokiem w tle, 1600-1640 - Posłowie - Tablica chronologiczna - Bibliografia - Indeks