Książka „Dewajtis” uznawana jest za najlepszą powieść Marii Rodziewiczówny. Żmudź, ostatnie lata XIX wieku. Marek Czertwan swoją pracowitością spełnia obietnicę daną umierającemu ojcu troszcząc się o majątek Poświcie, należący do zesłanego na Sybir i zaginionego przyjaciela rodziny. Ciężka praca i przykrości ze strony przyrodniego brata wyczerpują siły Marka. Nagle pojawia się dziedziczka Poświcia – Irena Orwid.