Tomasz Turejko (...) przeanalizował w szerokiej perspektywie prawnej działania władz sowieckich w stosunku do ludności polskiej na tle zmian terytorialnych zachodzących na wschodzie Europy w wyniku wojen i rewolucji. Rozprawa ma charakter kompleksowy. Otwiera ją dyskusja nad represjami wobec ludności pochodzenia polskiego na terytoriach, które po I wojnie światowej znalazły się w Rosji Sowieckiej (...). Druga fala prześladowań nastąpiła po zajęciu kresów wschodnich przez Armię Czerwoną w 1939 r., a kolejna w ramach wyzwalania Polski w latach 1944–1945 i tuż po wojnie, kiedy okupacyjne władze sowieckie również dopuszczały się prześladowań, niejednokrotnie kwalifikowanych jako zbrodnie wojenne czy też zbrodnie przeciwko ludzkości. Zgodność tych działań z prawem międzynarodowym jest wysoce wątpliwa – nie udało się jednak wyegzekwować odpowiedzialności międzynarodowej za nie, nawet w zmienionej sytuacji politycznej i prawnej po 1989 r. Końcowe rozważania dotyczą przesiedleń ludności etnicznie polskiej do Polski po II wojnie światowej (...).

Prof. dr hab. Władysław Czapliński

(fragment Wprowadzenia)