Józef Ignacy Kraszewski, Ludwik Sztyrmer, Henryk Sienkiewicz - to dla jednych zapewne układ całkiem przypadkowy i z lekka niewspółmierny. Dla innych, znających związki dwóch pierwszych pisarzy, zarówno towarzyskie, jak i literackie. Nie o tym jednak będzie mowa. Chodzić będzie o pokazanie trzech różnych - oryginalnych, ale i wyznaczających pewne tendencje ogólne - sposobów kształtowania Całości, sytuowania uniwersum literackiego wobec tekstu-świata.