Monografia zawiera analizę przepisów polskiego kodeksu karnego regulujących odpowiedzialność za formy stadialne przestępstwa na płaszczyźnie teoretycznej, konstytucyjnej i normatywnej. Rozważania teoretyczne koncentrują się na problemie relacji usiłowania i przygotowania do dokonania w związku z pojawiającymi się w nauce prawa karnego poglądami kwestionującymi niesamoistność postaci stadialnych przestępstwa jako odrębnych typów czynów zabronionych. Podjęto też kwestie dotyczące uzasadnienia karygodności form stadialnych w oparciu o kategorię niebezpieczeństwa jako wstępnego warunku kryminalizacji.

Warunek ten – wywodzony z konstytucyjnej zasady proporcjonalności – oznacza, że kryminalizacja jest niedopuszczalna w demokratycznym państwie prawnym w razie braku zagrożenia dla dobra prawnego decydującego o społecznej szkodliwości czynu. Można ją zatem kwestionować w odniesieniu do usiłowania nieudolnego oraz usiłowania przestępstw z abstrakcyjnego narażenia na niebezpieczeństwo. Wnioski płynące z analizy teoretycznych podstaw odpowiedzialności za formy stadialne przestępstwa stanowiły punkt odniesienia dla analiz normatywnych przepisów o usiłowaniu i przygotowaniu.

W publikacji przyjęto, że skoro formy stadialne nie istnieją samodzielnie, to bezprawność mieszczących się w ich ramach czynów musi wynikać z naruszenia tej samej normy sankcjonowanej, którą odczytujemy z przepisu typizującego dokonanie. Prezentowane opracowanie zawiera diagnozę obecnego stanu prawnego, która wskazuje na bardzo szeroki zakres odpowiedzialności na przedpolu nie tylko naruszenia dobra, lecz także narażenia go na niebezpieczeństwo. Zmiana tego stanu rzeczy powinna jednak nastąpić przede wszystkim w toku działań legislacyjnych.