Ten tom prezentuje najcenniejsze dzieła malarstwa z najstarszych polskich muzeów: zapoczątkowanej na przełomie XVIII i XIX wieku w Puławach Kolekcji Książąt Czartoryskich oraz Muzeum Narodowego w Krakowie (rok załażenia 1879). Zbiory te pozwalają dokładnie prześledzić ewolucję malarstwa polskiego, zawierają także wiele bardzo cennych dzieł mistrzów europejskich, w tym słynną "Damę z łasiczka” Leonarda da Vinci. Autorami tekstów są kustosze i pracownicy naukowi obydwu muzeów. Każdy kolejny rozdział to wnikliwy esej o malarstwie danego okresu ilustrowany dziełami pochodzącymi zarówno ze stałych ekspozycji, jak i nieudostępnionych zwiedzającym zasobów magazynowych.

Powstał w ten sposób najobszerniejszy i najbardziej kompetentny album krakowskich obrazów, eksponowanych we wszystkich oddziałach MNK.