O ile losem większości dzieł literackich w miarę upływu lat obecności na rynku czytelniczym bywa przygasanie i blaknięcie, to w kolejnych publikacjach komentatorów Lalka obrasta w kolejne znaczenia, które mogłyby być traktowane jako znak. Znak nieustannego przyrastania sensów tej niezwykłej powieści. Dzieje jej recepcji świadczą o tym dowodnie. Przy końcu XIX wieku mało kto uważał ją za dzieło wybitne []. Zmiana generalna stosunku do Lalki i jej twórcy nastąpiła dopiero za sprawą krytyków młodopolskich. Po ich opiniach już nie brzmiał nieoczekiwanie w okresie międzywojennym tytuł artykułu Jana Lechonia w Wiadomościach Literackich (1932): Wielki Prus.
Na początku wieku XXI staje się jasne, że spośród powieści polskich wieku XIX Lalka wyrasta nad przeciętność nie tylko swojego czasu macierzystego i że znajduje to wyraz w fascynacjach nią kolejnych pokoleń pisarzy, krytyków i historyków literatury, jak również w przekładach na języki obce.