Jedna z najciekawszych powieści historycznych Józefa Ignacego Kraszewskiego. Opowiada o głośnym romansie Augusta II z Anną von Hoym.
Głównym walorem artystycznym powieści, który zapewnił jej trwałą popularność, jest prawda psychologiczna w przedstawieniu dramatu wielkości i upadku bohaterki, a także w rysunku postaci króla. Postać hrabiny Cosel uchodzi za jedną z najlepszych kreacji kobiecych w polskiej literaturze dziewiętnastowiecznej.