Chłopskie budownictwo zagrodowe było fenomenem ukształtowanym przez warunki fizjograficzne, gospodarcze i społeczne, funkcje praktyczne oraz upodobania estetyczne ludności, połączone z twórczą pracą miejscowych cieśli. Te właśnie czynniki znajdowały swój wyraz w kompozycji przestrzennej zagród, stosowanych materiałach i konstrukcjach, formach brył poszczególnych budynków oraz zdobnictwie. Wszystko to tworzyło niepowtarzalny obraz budownictwa, charakterystyczny dla określonego regionu. Dlatego chałupa kujawskiego chłopa nie mogła zaistnieć przykładowo na Podhalu i odwrotnie. Niniejsza monografia, poświęcona chłopskiemu budownictwu zagrodowemu Kujaw, prezentuje całą złożoność jednego z najtrwalszych elementów kultury wsi, mającego kapitalny udział w tworzeniu krajobrazu kulturowego regionu. Jest to obraz dynamiczny, rejestrujący przeobrażenia budownictwa w okresie stu pięćdziesięciu lat, dodajmy, w regionie o szczególnej specyfice, wynikającej z trwającego ponad sto lat podziału pomiędzy państwa zaborcze Rosję i Prusy. (Ze Wstępu)