Kolejny, czwarty tom Podstaw edukacji, którego podtytuł brzmi Konteksty dydaktyczne, tak jak poprzednie, stanowi efekt poszukiwań naukowych zespołu Zakładu Pedagogiki Ogólnej i Metodologii Badań Instytutu Pedagogiki Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie.
Głównym teoretycznym zamysłem tego i poprzednich tomów Podstaw edukacji jest powrót do podstaw pedagogiki, przy czym podstawy rozumiemy metaforycznie, jako zwrot ku naukom wobec pedagogiki podstawowym. W naszym myśleniu o pedagogice jest to bezpośrednie nawiązanie do epistemologii (filozofii), historii dyscypliny i istotnych, merytorycznych kwestii ważnych dla jej stanowienia (ciągłości i zmiany, sposobów definiowania podmiotu w edukacji). W przedkładanej Czytelnikom publikacji podejmujemy próbę opisu i wyjaśnienia oraz własnej interpretacji zjawiska tak istotnego praktycznie i teoretycznie, które funkcjonuje dydaktycznie jako proces nauczania-uczenia się.
Podtytuł tomu Konteksty dydaktyczne wskazuje na zamiar przeniesienia debaty na temat paradygmatycznej zmiany w naukach pedagogicznych na grunt teorii kształcenia. Znakomita tradycja uprawiania dydaktyki jest tradycją filozoficzną, ale obejmuje też tworzenie konstrukcji teoretycznych obejmujących dziś takie dyscypliny, jak: psychologia, socjologia, pedagogika. Wydaje się, że dopiero w takim otoczeniu teoretycznym możliwe jest tworzenie ogólnej teorii szkoły, nauczania i uczenia się. Tylko tak szeroki kontekst pozwala na zarysowanie wizji edukacji, które mają szanse lec u podstaw społecznie akceptowanych filozofii kształcenia. Podjęte rozważania zbudowane zostały na następujących założeniach.