W obecnej rzeczywistości statystyka traktowana jest jako nauka, a jej metody znajdują coraz szersze zastosowanie w wielu dziedzinach wiedzy. Przechodzenie od niezbyt precyzyjnych i trudno sprawdzalnych opisów werbalnych do ujęć ilościowych obserwujemy w naukach nie tylko przyrodniczych, ale także humanistycznych i społecznych. Wykorzystywanie do analizy złożonych problemów otaczającej nas rzeczywistości metod ilościowych, a wśród nich metod ściśle statystycznych, jest dużym usprawnieniem. Metody te zwielokrotniają bowiem siłę poznawczą rozpatrywanej dyscypliny naukowej, pozwalając na wygodne, ścisłe i jednoznaczne oddawanie myśli za pomocą liczb. Językiem statystyki nieporównywalnie dokładniej niż słowami opisać można różnorodne zjawiska masowe.
Zawarte w niniejszej pracy deterministyczne (opis statystyczny) i stochastyczne (wnioskowanie statystyczne) metody analizy statystycznej dotyczą struktury, współzależności i dynamiki zjawisk masowych. Są one opisywane od podstaw. W konstrukcji rozdziałów celowo pominięto wiele definicji, twierdzeń i ich dowodów, ograniczając się do komentarzy wprowadzających bądź też do podawania wzorów w formie gotowych algorytmów służących rozwiązaniu danego problemu. Struktura każdego z omawianych rozdziałów jest stała i składa się z trzech podstawowych części. Pierwszą stanowi krótkie wprowadzenie teoretyczne, obejmujące podstawowe pojęcia, twierdzenia i wzory, które umożliwiają rozwiązywanie zadań bez pomocy dodatkowej literatury. W drugiej znajdują się przykładowe zadania wraz z rozwiązaniami, natomiast w trzeciej - zadania do samodzielnego rozwiązania wraz z odpowiedziami. We wszystkich przypadkach do rozwiązywania omawianych problemów został wykorzystany najbardziej popularny pakiet arkusza kalkulacyjnego Excel. Dlaczego Excel? Kadra dydaktyczna i młodzież z mniejszych ośrodków i obszarów wiejskich, i nie tylko, tak naprawdę nie ma dostępu do specjalistycznego oprogramowania statystycznego (bariera cenowa). Pakiet Excel w wersji Office Standard dla nauczycieli i studentów oraz Office Smali Bussines OEM jest aktualnie relatywnie najtańszą propozycją na rynku.