Cd audio, czas trwania 37 minut, czytają Rafał Kosecki i Karol Stempkowski. "Zajęcie obszarów pozaitalskich postawiło przed Rzymem wiele problemów natury organizacyjnej i politycznej. Nowo zdobyte terytoria nazywano prowincjami. Status poszczególnych miast i ludów wchodzących w skład prowincji określali zwycięzcy. Część z nich uczyniono sprzymierzeńcami Rzymu zobowiązanymi do dostarczania floty i wojska zwalniając je od świadczeń finansowych oraz gwarantując autonomię. Większość stanowili wszakże „poddani ludu rzymskiego”, wolni na ogół od obowiązku służby wojskowej, a zmuszeni do płacenia daniny. Część ludów podbitych miała stały wymiar daniny, inne zmienny. W pierwszym przypadku wpłacano podatki bezpośrednio do kasy urzędnika rzymskiego, w drugim ich pobór państwo wydzierżawiało osobom prywatnym tzw. publikanom, którzy wpłaciwszy w Rzymie ustaloną sumę ściągali ją następnie z naddatkiem w prowincjach. ...."