Przymus sensu, wywierany na wszystkie procesy systemów psychicznych i społecznych, posiada także konsekwencje dla stosunku między systemem a środowiskiem. Nie wszystkie systemy przetwarzają złożoność i autoreferencję w formie sensu; niemniej te, które to czynią, mają tylko tę jedną możliwość. Dla nich sens staje się formą świata, a zatem przekracza różnicę między systemem a środowiskiem. Także środowisko dane im jest w formie sensu, zaś granice ze środowiskiem są granicami sensu, odnoszą się bowiem zarazem do tego, co wewnątrz, i tego, co na zewnątrz. Fragment