Książka wydana we współpracy z Instytutem Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk. Niezależny Samorządny Związek Zawodowy Solidarność nie jest zbadany w stopniu odpowiadającym jego roli i znaczeniu. Powstanie Solidarności w wyniku strajków sierpniowych i zawartych porozumień z komisjami rządowymi, a następnie złączenia inicjatyw lokalnych i utworzenia wspólnej centrali, było wydarzeniem bez precedensu w całym bloku wschodnim. Funkcjonowanie autentycznej, oddolnie budowanej organizacji związkowej w kraju realnego komunizmu podważało kluczowe cechy systemu. Cały cykl zdarzeń w ciągu szesnastu miesięcy legalnego istnienia Solidarności można ukazać jako pękanie monopolu władzy w coraz większym stopniu i w kolejnych dziedzinach życia. Stary system się rozsypywał, a w jego miejsce powstawały nowe reguły relacji między władzą a społeczeństwem. Solidarność była głównym sprawcą tych zdarzeń i jej największą siłą, mniejsze inicjatywy społeczne mogły się rozwać dzięki jej wsparciu, pod jej parasolem ochronnym. Zamieszczone w niniejszym tomie artykuły są rozwinięciem referatów wygłoszonych na konferencji Solidarność od wewnątrz 19801981, która odbyła się 25 i 26 listopada 2010 r., a została zorganizowana przez Instytut Studiów Politycznych PAN we współpracy z Biurem Edukacji Publicznej IPN.