Konfederacja barska (1768—1772) była zbrojnym związkiem szlachty utworzonym w Barze na Podolu pod hasłem obrony wiary i wolności. Szlachta walczyła przeciw reformom Augusta Poniatowskiego i mieszaniu się Rosji w sprawy wewnętrzne Polski. Za cel postawiła sobie obalenie króla i wprowadzenie na tron Wettynów. Konfederacja barska należy do bardzo kontrowersyjnych wydarzeń w historii Polski. Była nazbyt idealizowana — np. przez romantyzm podkreślający jej zasługi patriotyczne i wystąpienia antyrosyjskie lub przeciwnie — potępiana, np. przez pozytywizm za brak tolerancji religijnej i ograniczenie się do ideologii szlacheckiej (zaściankowość). Romantycy ustalili kanon literatury barskiej, wybierając utwory z obfitej politycznej poezji okolicznościowej, liryki pieśniowej — zwłaszcza religijno–patriotycznej — tego masowego ruchu szlacheckiego.