Tytułowe imperium jest tu rozumiane jako źródło rozmaitych form dominacji kulturowo-cywilizacyjnej, politycznej, ideologicznej (różnych odcieni), a także militarnej, doświadczanej przez Europę Środkową i Wschodnią zarówno ze strony Wschodu, jak i Zachodu. Zależność od imperium oraz niepełna suwerenność tego obszaru miały wpływ na ukształtowanie mentalności zamieszkujących go narodów, społeczeństw, wspólnot, jednostek; ich poczucia tożsamości, stosunku do swoich i obcych. Decydowały o sposobach i wymiarze partycypacji w projekcie europejskiego wielkiego modernizmu, o rozumieniu roli państwa i znaczeniu narodu, o wytworzeniu więzi społecznych opartych na braku zaufania, o skomplikowanych relacjach z władzą reprezentującą często obce interesy. Rozważania zawarte w tym tomie koncentrują się na zagadnieniu, jakie ślady wspomniane okoliczności pozostawiły w literaturze polskiej XX i XXI wieku.