Wojna, nawet gdy oficjalnie się kończy, trwa w ludziach nadal. Wojenna destrukcja staje się początkiem zmian nie tylko granic państw, ustrojów, ale także ludzkich charakterów. Każe nam stanąć przed wyborami, do których żadna inna sytuacja nas nie przygotuje. O tym właśnie traktuje Stan wyjątkowy Piotra Guzego. Dlaczego walcząc o wolność ojczyzny jako żołnierz Armii Krajowej, przez władze Polski Ludowej uważany jestem za bandytę Czy będąc w obozie, powinienem ratować za wszelką cenę siebie samego, czy raczej siebie poświęcić dla wcale niepewnego ocalenia współwięźniów Jak żyć wśród mnóstwa stalinowskich ohydztw Jak poradzić sobie, przede wszystkim psychicznie, z niechcianym spadkiem nieludzkich czasów Piotr Guzy, prowadząc pozornie chaotyczną narrację bo o tego typu sprawach nie da się mówić prostymi zdaniami pozwala czytelnikowi szukać odpowiedzi na postawione powyżej pytania. Sposób, w jaki autor przedstawia obrazy z powojennego życia rodziny inteligenckiej, czyni wręcz odbiorcę uczestnikiem opisanych zdarzeń. Książka ta jest uważana przez samego autora za jego najlepszą powieść. W 1968 roku londyńskie Wiadomości wyróżniły Stan wyjątkowy jako najwybitniejszą książkę pisarza polskiego wydaną na emigracji.