Inkwizycja ustanowiona na początku XIV wieku kontrolowała państwa katolickie przez prawie pięć wieków, mimo to stanowi jeden z mało znanych tematów w historii Europy. Z analizy licznych dokumentów, odczytywanych z wyraźnym krytycyzmem, wyłania się teraz obraz instytucji o surowych metodach, dalekiej jednak od cech przypisywanych jej przez długi czas. Przebadano dokładnie procesy inkwizycyjne i działanie trybunałów, zwracając szczególną uwagę na głównych bohaterów (od Dolcina do Giordana Bruna, od Torquemady do Michela Serveta oraz tych najmniejszych), aby wyjść poza ogólne opinie i przesądy, które od dawna ciążyły na inkwizycji, i dojść do prawdy w temacie tak szeroko dyskutowanym w historii Kościoła. Słowo "inkwizycja" wywołuje w zbiorowej wyobraźni okrutne, lecz niezbyt jasne sceny tortur i stosów, a mówienie o niej wywołuje ostrą polemikę o charakterze oskarżycielskim lub apologetycznym, która zbyt często zdaje się pomijać poważną i spokojną dyskusję. Konieczna jest więc obiektywna wiedza, która pozwoliłaby ją lepiej oświetlić i zrozumieć, aby dokonać historycznej oceny, wolnej od uprzedzeń. (Franco Cardini)