Myśli i słowa. Literatura - kultura - nauka o języku. Podręcznik do języka polskiego. Gimnazjum. Klasa 3 to trzeci tom docenionego przez nauczycieli oraz nagrodzonego na Międzynarodowych Targach Książki we Frankfurcie cyklu podręczników do języka polskiego dla gimnazjalistów.

Podręcznik łączy kształcenie literacko-kulturowe z językowym. Układ treści jest chronologiczno-problemowy, a arcydziełom literatury polskiej i światowej - od modernizmu do współczesności - towarzyszą konteksty literackie (atrakcyjna literatura młodzieżowa, literatura popularna) oraz kulturowe (dzieła malarskie, filmowe i architektoniczne, komiks, ekspozycja nowoczesnego muzeum, pomniki itp.).

Kanon literatury polskiej reprezentują w tym tomie między innymi wiersze Juliana Tuwima, Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, Zbigniewa Herberta i fragmenty utworów prozatorskich Stefana Żeromskiego, Marii Dąbrowskiej czy Wiesława Myśliwskiego. Wnikliwie zobrazowano także literaturę czasu wojny i okupacji (Dywizjon 303 Arkadego Fiedlera, Kamienie na szaniec Aleksandra Kamińskiego, oraz poruszającą tematykę Zagłady (m.in. utwory Idy Fink, Hanny Krall, Józefa Mackiewicza).

Wśród kontekstów literackich i kulturowych znalazły się zarówno przykłady ze sfery bliskiej uczniom (fragmenty powieści Samotni.pl Barbary Kosmowskiej, komiks Wieża, fragmenty powieści  Moniki Kowaleczko-Szumowskiej Galop '44, opowiadania Jacka Dukaja i Rafała Kosika), jak i z kultury wysokiej (wiersze Wisławy Szymborskiej, Czesława Miłosza, obrazy Andrzeja Wróblewskiego, rzeźby Aliny Szapocznikow). Rozdział Gramatyka zawiera wiadomości i partie treningowe z zakresu fonetyki i kultury języka oraz - jak w poprzednich częściach - moduły Komunikujemy się wspierające naukę,  świadome, sprawne i poprawne używanie języka przez ucznia. W ostatnim rozdziale podręcznika, zatytułowanym Siła wiedzy, zamieszczono teksty i zadania utrwalające wiadomości z teorii literatury i teorii języka.

Podręcznik przygotowuje do interpretacji tekstów literackich i innych tekstów kultury, uczy samodzielnego myślenia, dostrzegania wspólnoty wątków i doświadczeń w utworach różnych epok i odmiennych stylistyk.