Pożegnanie z Marią i inne opowiadania Tadeusza Borowskiego, napisane zaraz po II wojnie światowej między 1946 a 1950 rokiem, należą do klasyki literatury polskiej i literatury wojennej. Pisarz dał w nich świadectwo przemocy okupujących Europę Niemców. Bohaterowie Borowskiego są ludźmi zlagrowanymi, czyli odczłowieczonymi, których potrzeby zostały sprowadzone do myśli o przetrwaniu, a podstawowymi motorami działań są głód i strach. W tej wstrząsającej lekturze Borowski nie analizuje zachowań i nie próbuje się wczuwać w emocje bohaterów, a jedynie opisuje beznamiętnie historie obozowe, co idzie w parze z jego przekonaniem o zezwierzęceniu człowieka w nieludzkim świecie obozów zagłady i pokazuje dobitnie, do czego doprowadziła faszystowska ideologia i jak mało znaczy człowiek w czasach wojny. Lektura w szkole średniej