W książce "Życie miasta średniowiecznego" Henryka Samsonowicza dzieje miast są pretekstem do ukazania środowiska kształtującego w przeszłości określoną zbiorowość społeczną i kulturową. Miasta narodziły się przed tysiącami lat. Ale miasta samorządowe, stanowiące wspólnotę ludzi decydujących w większym czy mniejszym stopniu o swych działaniach, utworzyły się w Średniowieczu. Miasta nazwano zjawiskami przyspieszającymi bieg historii. To przyspieszenie widoczne jest zwłaszcza w dziejach Europy, rozumianej nie tylko jako niewielki kontynent, lecz przede wszystkim jako obszar szczególnej cywilizacji, nazwanej cywilizacją miast.