Prezentowana książka jest zbiorem studiów poświęconych dziejom Polski oraz innych krajów Europy Środkowo-Wschodniej na przestrzeni kilku stuleci. Można w niej znaleźć zarówno rozprawy z zakresu polityki wewnętrznej i zagranicznej, jak też teksty, w których analizowano problemy wyznaniowe lub dotyczące historii regionalnej. Osobne miejsce zajmują artykuły biograficzne, prozopograficzne, a wreszcie szeroko rozumiane varia. Niniejszy tom stanowi księgę pamiątkową poświęconą Profesorowi Henrykowi Gmiterkowi w czterdziestopięciolecie Jego pracy naukowej.