Autorzy tomu z różnych perspektyw badawczych analizują druki ulotne pojawiające się na ziemiach polskich w XIX i XX w., podejmując m.in. takie kwestie, jak miejsce druków ulotnych w warsztacie historyka, trudności terminologiczne związane z ich wykorzystaniem oraz problemy z ich klasyfikacją i rejestracją, głównie w archiwach. Ważne miejsce w tomie zajmują również teksty odnoszące się do wpływu druków ulotnych na świadomość społeczną i narodową. Najwięcej uwagi poświęcono drukom ulotnym jako podstawowemu narzędziu propagandy, zarówno w aspekcie ich wpływu na wzajemne wyobrażenia i stosunki między narodami, jak i na napięcia między klasami społecznymi. Z punktu widzenia badaczy druk ulotny to przede wszystkim narzędzie używane w walce politycznej, wymierzone przeciw konkretnym osobom czy partiom politycznym. Szczególnie w czasach napięć społecznych i politycznych druki te, jako szybki, dobrze reagujący na zmiany, docierający do szerokich kręgów społecznych środek komunikacji ? stają się ważnym elementem życia codziennego. Zdaniem Autorów tomu winny one zatem zajmować ważną pozycję w katalogu różnych typów źródeł, ich analiza umożliwia bowiem pełniejsze, wieloaspektowe omawianie wydarzeń z przeszłości. ****** Printed ephemera in the process of social communication in the 19th century (up to 1918) An analysis of printed ephemera issued on Polish territories in the 19th and 20th centuries, including a review of the role of printed ephemera among methods of historical enquiry, the terminological challenges connected with their usage and the problems with their classification and records, mainly in archives, as well as a discussion of the impact of printed ephemera on social and national consciousness. The role of printed ephemera as propaganda tools, especially in political conflicts, has been explored in greatest detail.