Wielopoziomowa aktywność licznych podmiotów będących częścią systemów instytucjonalnych ochrony praw człowieka jest we współczesnym świecie bardzo mocno ze sobą powiązana, ale też ma określony zakres autonomii. Ich działalność jest łączona w układy określane mianem systemów, uporządkowanych według zdefiniowanych płaszczyzn. Jedną z nich stanowi płaszczyzna terytorialna. Jej wyodrębnienie prowadzi do wydzielenia konkretnych systemów ochrony praw człowieka, w ramach których możemy wyróżnić systemy: wewnętrzne, ponadnarodowe oraz międzynarodowe, a w ich ramach system uniwersalny oraz systemy regionalne. Niestety niekiedy trudno jest wyznaczyć wyrazistą granicę podziału między nimi, ponieważ w rzeczywistości wzajemnie się one przenikają, uzupełniają oraz zachodzą między nimi relacje zwrotne, wpływając zarazem na powstawanie nowych standardów, regulacji prawnych oraz na ewolucję orzecznictwa sądowego. Podobne relacje oraz współzależności można dostrzec, podejmując analizę instytucjonalnych systemów ochrony praw człowieka funkcjonujących w ramach Rady Europy oraz w ramach Unii Europejskiej, mającej coraz większe aspiracje do objęcia swoją aktywnością również i tego ważnego aspektu działalności międzynarodowej. Zasadniczym celem poznawczym niniejszej monografii stało się przeprowadzenie wielopłaszczyznowej analizy oraz oceny efektywności systemu ochrony praw człowieka, jak również poszczególnych elementów tworzących system ochrony praw jednostki, skonstruowany na gruncie zarówno Rady Europy, jak i w oparciu o ponadnarodowy system ochrony praw podstawowych funkcjonujący w Unii Europejskiej, przy jednoczesnym wskazaniu i ocenie rozwiązań dotychczas wprowadzanych oraz konkretnych przyszłych kierunków ewolucji obu instytucjonalnych systemów, a także mechanizmów ochrony praw człowieka, które powinny być podjęte w celu zwiększenia ich efektywności.