Wielokrotnie w polskim życiu publicznym pojawiała się postać zaangażowanego twórcy kultury, wkraczającego na scenę polityczną z autorytetem wywodzącym się ze świata symboli, idei i intelektu. Występując - najczęściej w gronie sobie podobnych - upominał się on o charakterystyczne dla tego świata wartości, łącząc tym samym dwa przeciwstawne sobie wymiary, konstytuujące tożsamość intelektualisty: polityczną czystość i zaangażowanie, tj. kulturę i politykę. Sygnowany zbiorowo list otwarty, jako narzędzie kolektywnej interwencji politycznej, autor tej pracy uznaje za najbardziej specyficzny sposób „wyrażania siebie" czyniony przez intelektualistów, jako świadectwo ich zaangażowania. Listy te jednak są nie tylko zwykłymi protestami, apelami w obronie określonych osób czy instytucji, manifestami dopominającymi się o prawa obywateli lub o wykonywanie obowiązków przez władze, ale są narzędziami walki o idee, o uprawomocnienie określonych wizji świata. Intelektualiści nie tworzą jednorodnej grupy walczącej o wartości uniwersalne. Ta uniwersalność, o którą walczą, okazuje się mieć bardzo różne odcienie. Krytycyzm zaś i symboliczny sprzeciw stają się czasem nie tyle lub nie tylko świadectwem odwagi cywilnej, ale i aktem lojalności towarzyskiej tych (nie)pokornych twórców.