Zagadka i niespodzianka. Tymi słowy można najkrócej określić zawartość dwóch esejów o muzyce Henryka Mikołaja Góreckiego i Krzysztofa Pendereckiego.

Obaj twórcy dokonali, mniej więcej w tym samym czasie – późne lata 60-te, początek lat 70-tych – nagłego zwrotu, przewartościowania w swojej twórczości. Każdy na swój sposób. Z pozycji liderów awangardy zaczęli spoglądać w kierunku tradycji, harmonii i piękna. W omawianych kompozycjach nie trudno dostrzec „związki” rozpięte na osi: Górecki-Wagner, Penderecki-Mahler.