W literaturze przedmiotu poświęconej Józefowi Czapskiemu od dawna funkcjonuje przeświadczenie, że jego eseistyka wymaga wysiłku wydobycia się z ram zbiorowych nawyków, wyzwolenia ze stereotypów i utartych kolein myślenia. Autorka wyposaża nas w klucz lekturowy otwierający teksty ściśle zrośnięte z tragiczną historią dwudziestego wieku, te, które dotyczą sztuk pięknych – zwłaszcza malarstwa – oraz eseje krytycznoliterackie. Badaczka uwzględnia przy tym zarówno wydane zbiory esejów oraz fragmenty dzienników, jak i niepublikowane, więc i nieznane zapiski dziennikowe oraz listy, dostępne w archiwach Muzeum Czartoryskich oraz Ossolineum.