Pojęcia niepodległości i suwerenności w ich współczesnych znaczeniach mają w tradycji polskiej stosunkowo krótką historię. Terminy te zaczęły funkcjonować w powszechnym użyciu dopiero w momencie, kiedy Polska niepodległość właśnie traciła. Wcześniejszy dyskurs polityczny nie znał tych słów, posługując się odmiennym aparatem pojęciowym. Czy oznacza to jednak, że idee te były wówczas nieobecne?

Celem autorów, których teksty publikowane są w tym tomie, była próba odpowiedzi na to właśnie pytanie. Badacze spróbowali przyjrzeć się, jak w myśli i dyskursie politycznym szlacheckich obywateli polsko-litewskiej Rzeczypospolitej, a także w rozważaniach filozoficznych, prawnych, w szeroko rozumianej literaturze pięknej, a nawet w dziełach artystycznych od wieku XVI po XVIII przedstawiano kwestie związane z niezawisłością państwa. Uzyskany obraz choć na pewno niepełny, okazał się zaskakująco bogaty.

Mamy nadzieję, że choć po części udało się pokazać tutaj nieznane lub słabo znane aspekty kultury politycznej, a może szerzej, po prostu kultury Rzeczypospolitej Obojga Narodów.