"Dęby i burzany" to monografia historyczna poświęcona działalności biskupa stanisławowskiego Grzegorza Chomyszyna, którego w 2001 roku beatyfikował papież Jan Paweł II.

"Chwasty i burzany rosną prędko, ale też i prędko giną. Dąb rośnie pomału, ale za to trwa przez stulecia". Tymi słowy biskup stanisławowski Grzegorz Chomyszyn mówił o swojej własnej wizji stworzenia niepodległego państwa ukraińskiego. A miał wówczas ten przyszły męczennik i błogosławiony Kościoła katolickiego ogromny wpływ na serca i umysły wiernych.

Chomyszyn przez lata twardą ręką trzymał rząd dusz w swej diecezji, zwalczając wpływy prawosławne i rusofilskie. Uważał, że dla Kościoła greckokatolickiego jedynym ratunkiem jest ściślejszy związek z Rzymem. Dlatego gorliwie nakłaniał do wprowadzania w obrządek grecki elementów liturgii łacińskiej. A wszystko to z uwagi na świadomość niezwykle trudnej sytuacji Ukraińców, którzy od wieków tkwili na pograniczu dwóch światów.

"Dęby i burzany" skupiają się na pomijanym dotychczas w nauce polskiej nurcie chrześcijaństwa ukraińskiego. Szczególne miejsce w opracowaniu tym zajmuje sylwetka Grzegorza Chomyszyna, biskupa stanisławowskiego, który odegrał ogromną rolę w kształtowaniu narodowościowej świadomości Ukraińców. Według niego lojalność wobec Polski nie stanowiła przeszkody w stworzeniu ukraińskiej państwowości.

Oczywiście idea ta musi kiełkować powoli. Początkowo nie znajdzie wielu zwolenników, ale przecież "nie w liczbie siła". Trzeba dać tej idei czas i pozwolić, żeby rozwijała się w duchu chrześcijańskim. Tak przekonywał biskup Chomyszyn, tworząc i wspierając wraz z przychylnymi sobie ludźmi kolejne organizacje i partie polityczne.

Publikacja niniejsza, pod redakcją Joanny Karbarz-Wilińskiej, ukazała się nakładem Instytutu Pamięci Narodowej.