Irena Grudzińska-Gross napisała o Czesławie Miłoszu książkę, która ukazuje tę postać z nieco innej perspektywy.

W publikacji "Miłosz i długi cień wojny" noblista zdaje się nieco bardziej skomplikowanym człowiekiem niż ten z lekcji języka polskiego w szkole. I dobrze, bo ludzie nigdy nie są prości i jednowymiarowi, a dzięki tej książce będziemy mogli poznać Czesława Miłosza z wielu różnych perspektyw.

Wojna to straszna rzecz, nie ma co do tego wątpliwości. Dotyka każdego człowieka w inny sposób, ale zawsze w sposób przerażający i wyniszczający. Z wojny nic pozytywnego się nie rodzi, a czasami wręcz zmusza ludzi do czynów, których nie popełniliby, gdyby nie wojenne okoliczności. Książka Grudzińskiej-Gross każe nam przyglądać się życiu Czesława Miłosza z perspektywy człowieka, który został uwikłany w ogromny konflikt, jakim była druga wojna światowa - konflikt nie tylko militarny, ale w również tożsamościowy.

Kim jest Polak lub Polka? Co to znaczy tożsamość narodowa? W jaki sposób powinien zachowywać się człowiek w obliczu wojny? Brać karabin i uciekać do lasu, by jako partyzant walczyć z okupantem? Ratować życie swoje i rodziny? Nigdy nie ma tutaj jednoznacznych odpowiedzi. A przynajmniej nie dla człowieka, który ma skomplikowany umysł i najzwyczajniej w świecie myśli o wielu aspektach danego wydarzenia, nie zamykając się na jedną jedyną "słuszną" odpowiedź.

Od autorki:
„Gdyby książka ta była obrazem, na pierwszym planie widniałby Czesław Miłosz z groźnym i ponurym pejzażem drugiej wojny światowej w tle. Obramowanie tego obrazu byłoby jednak całkiem współczesne, może nawet z ostatniej chwili, bo wojna jest teraz w samym centrum polskiej polityki historycznej. Poglądy i czyny Miłosza wprowadzają nas w tematy codziennie dyskutowane w mediach, widoczne na miejskich graffiti i na bluzach kibiców sportowych. Inna była historia drugiej wojny światowej w podręcznikach lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku niż ta, której dzisiaj uczy szkoła. Niemal na naszych oczach zmieniają się jej bohaterowie i ofiary. Konflikt dotyczący przeszłości toczy się coraz ostrzej. Mówiąc słowami Mirona Białoszewskiego, historia narasta”.
- Irena Grudzinska-Gross

O autorce:
Irena Grudzińska-Gross znana jest wielu jako autorka innej książki o Miłoszu, zatytułowanej "Miłosz i Brodski. Pole magnetyczne", gdzie bardziej niż na jego osobistej historii skupia się na poezji i tym, w jaki sposób spotkanie z Josifem Brodskim ją ukształtowało. Warto przeczytać najnowszą książkę autorki, a także sięgnąć po poprzednie. To niesamowita lektura.