Jesienią 1945 r. w szeregach Okręgu Białostockiego Narodowego Zjednoczenia Wojskowego zaprzysiężonych pozostawało około 10 tysięcy ludzi. Były to silne organizacyjnie i ideowo struktury podziemia niepodległościowego, korzystające z szerokiego wsparcia ludności cywilnej. Ostatni żołnierze i dowódcy NZW na Białostocczyźnie ginęli w walce lub w więziennych kazamatach w latach 1952-1954. Niektórzy pozostawali w ukryciu przez kilka lat, decydując się na ujawnienie dopiero w latach 1955-1956. „Czarna legenda” niepodległościowego podziemia do dnia dzisiejszego funkcjonuje w postaci stereotypów wytworzonych przez PRL-owską propagandę.

Poniższy obszerny album – 652 strony, wydany na papierze kredowym – przypomina na nowo losy zapomnianych wyklętych. Publikacja, zawierająca kilkaset zdjęć i dokumentów oraz przedstawiająca kilkaset postaci, jest efektem badań archiwalnych Autora, któremu udało się również dotrzeć do ostatnich żyjących żołnierzy białostockiego NZW, a przede wszystkim rodzin poległych i zmarłych bohaterów. Autor przedstawia nam strukturę Okręgu Białostockiego NZW – Komendę Okręgu oraz kolejne Komendy Powiatu, poznajemy dowódców, żołnierzy, łączników, wywiadowców oraz inne osoby funkcyjne, aby wreszcie przejść do działu dotyczącego 3. Wileńskiej Brygady NZW dowodzonej przez kpt. Romualda Rajsa ps. „Bury”.