„Kilkunastu autorów skupia uwagę na zjawiskach i procesach niezwykle istotnych dla formowania się współczesnego społeczeństwa w Polsce XX wieku, mających znaczący wpływ na jego obraz także w pierwszych dekadach XXI wieku. Procesy migracyjne na tzw. Ziemie Zachodnie i Północne po II wojnie światowej rozpoczęły zupełnie nowy etap w formowaniu się więzi i relacji w społeczeństwie polskim. Przy tym zachodziły w bardzo zróżnicowanych warunkach, które ograniczają możliwości dokonywania większych generalizacji wniosków płynących z analiz zjawisk, będących ich efektem.

Już sama specyfika kulturowa poszczególnych regionów Ziem Zachodnich i Północnych stwarzała odmienne warunki bytowe dla przybywających osób. Odmienny był kontekst społeczno-kulturowy tych migracji, przykładowo bardzo specyficzny na Górnym Śląsku i Opolszczyźnie, gdzie migranci spotykali liczną ludność rodzimą, poddawaną upolitycznionej weryfikacji narodowościowej. Silnie zróżnicowani byli sami migranci ze względu na posiadany bagaż kulturowy oraz przyczyny podejmowanej wędrówki (migracje przymusowe ludności z ziem polskich przyłączonych po wojnie do ZSRR, osadnictwo wojskowe, migracje „sąsiedzkie” z terenów przygranicznych polsko-niemieckiej granicy z okresu przedwojennego). Warto wspomnieć także o konsekwencjach dywersyfikacji czasowej kolejnych fal migracyjnych.

Książka stanowi cenny wkład do naukowej wiedzy dotyczącej procesów zachodzących na Ziemiach Zachodnich i Północnych w perspektywie diachronicznej. Większość artykułów zawiera istotne dane empiryczne, uzupełniające naszą wiedzę w tym zakresie. W szczególności odnosi się to do wielu analiz w formie studiów przypadku, poświęconych społecznościom lokalnym i regionalnym. Opracowanie niewątpliwie powinno się stać lekturą obowiązkową wszystkich zainteresowanych problematyką społecznych, kulturowych i politycznych zjawisk i procesów, które zaszły i nadal zachodzą na terenach przyłączonych do Polski po II wojnie światowej.”

(prof. Dariusz Niedźwiedzki, fragmenty recenzji)