Książka "Powiat Pułtusk w pierwszej dekadzie rządów komunistycznych" to drugi tom z serii "Mazowsze i Podlasie w ogniu 1044?1956". Ta inicjatywa badawcza, podjęta przez historyków z Oddziału Warszawskiego Instytutu Pamięci Narodowej, wpisuje się w nurt badań regionalnych, które mają dać pełny obraz instalowania rządów PPR-PZPR w terenie i ich systemowych działań prowadzących do zniewolenia społeczeństwa. Stawia sobie za zadanie przybliżenie, a w wielu przypadkach całkowite odsłonięcie nieznanych dotąd kart oporu zbrojnego i politycznego podejmowanego przez miejscowych działaczy niepodległościowych. Pragnie także pokazać, że tlący się przez kilka powojennych lat opór wobec rządów komunistycznych możliwy był tylko dzięki wsparciu znacznej części mieszkańców Mazowsza i Podlasia.
Powiat pułtuski stanowi teren charakterystyczny dla obszaru całego północnego Mazowsza. Choć zmieniały się nazwy organizacji podziemnych, ludzie trwali tu w szeregach niepodległościowej konspiracji, wierząc, że wywalczą wolność. Przez kilka lat po zakończeniu II wojny światowej funkcjonował tu stan wojenny, który odcisnął swoje piętno niepoliczonymi dotąd zbrodniami komunistycznymi, tysiącami aresztowanych i represjonowanych oraz setkami zabitych.