Sądowa batalia o sprawiedliwość

Po II wojnie światowej nowe porozumienia dały początek erze dekolonizacji. Wielka Brytania popierała te historyczne zmiany. Czy jednak na pewno?

W latach sześćdziesiątych XX wieku zapadła tajna decyzja – Brytyjczycy zaoferowali USA utworzenie bazy wojskowej na jednej z wysp archipelagu Czagos. Powstała nowa kolonia, Brytyjskie Terytorium Oceanu Indyjskiego, a wszyscy mieszkańcy terenów, które objęła, zostali przymusowo wysiedleni. Wśród nich znalazła się młodziutka Liseby Elysé. „Jeden kufer, żadnych zwierząt" – nakazali kolonizatorzy.

Władze Mauritiusa latami zabiegały o zwrot Czagos, a w ciągu ostatniej dekady w sprawę bardzo zaangażował się Philippe Sands. W końcu sędziowie Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości w Hadze stanęli wobec decyzji: czy działania Wielkiej Brytanii były nielegalne? Czy Liseby Elysé i jej rodacy mogą powrócić do domu?

Ostatnia kolonia to opowieść o kształtowaniu nowoczesnego prawa międzynarodowego i walce o sprawiedliwość. To jednocześnie dramat sądowy i osobista podróż zakończona historycznym werdyktem.

Mała, znakomita książka. I bardzo ważna. Przez pryzmat prawniczego doświadczenia pokazuje, jak wygląda związek prawa, polityki i historii. Opowieść i smutna, i niosąca nadzieję. Smutna, bo w centrum uwagi prawa nie zawsze znajduje się człowiek. Niosąca nadzieję, bo pewne myśli oraz argumenty, początkowo mniejszościowe, marginalne, a nawet szalone, z czasem dojrzewają i dają szansę na nowe odczytanie prawa. - dr hab. Ireneusz C. Kamiński, prof. INP PAN, specjalista w zakresie prawa międzynarodowego i europejskiego, sędzia ad hoc Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu