Kuzynka Bietka początkowo miała być samodzielnym utworem, jednak Balzac dopisał drugą część Kuzyna Ponsa, tworząc dyptyk pt.: Ubodzy krewni. Wzorem Moliera i Diderota chciał bowiem ukazać dwie strony wszelkiego zagadnienia ludzkiego, zgodnie z dialektyczną zasadą Res duplex wszystko jest podwójne. Nawet cnota. O ile kuzyn Pons jest przykładem samotnie cierpiącej ofiary, o tyle kuzynka Bietka to uosobienie nikczemnego, przepełnionego hipokryzją kata.
Kuzynka Bietka jest dziełem, które można odbierać na różnych płaszczyznach historycznej, społecznej, obyczajowej, psychologicznej. W pierwszej kolejności stanowi wnikliwe studium życia Francuzów w połowie XIX. Akcja powieści rozgrywa się w 1838 roku, w coraz bardziej wówczas kosmopolitycznym Paryżu, stąd szerokie spektrum poruszanych zagadnień. Obok siebie istnieje wiele światów, a granicę między nimi wyznacza pieniądz. Jest świat chłopów migrujących ze wsi do miasta w poszukiwaniu chleba, drobnych urzędników z trudem wiążących koniec z końcem, świat żołnierzy napoleońskich odtrąconych przez nową władzę i czekających w letargu na powrót do dawnej chwały. Autor ukazuje
i obyczaje przeciętnych ludzi, i styl życia relatywnie szerokiej wówczas rzeszy nowobogackich, i elity władzy. W powieści pojawia się również ciekawy wątek polskiej emigracji we Francji. Możemy poznać stereotypowy w XIX wieku obraz Polaka-wygnańca, którego uosabia Wacław Steinbock.
Powieść nie jest tylko literackim freskiem z przeszłości. Porusza i będzie poruszać przyszłe pokolenia Czytelników, gdyż Balzac opisuje ponadczasowe, egzystencjalne problemy człowieka, przedstawia drobiazgowe studium psychologii kobiety. Analizując postać tytułowej bohaterki z punktu widzenia odbiorcy XXI wieku, znajdziemy uniwersalne prawdy zarówno o potrzebach, jak i zachowaniach jednostki. Przedstawiając duo Bietka-
-Waleria Marneffe autor dotyka, w bardzo delikatny sposób, budzącej nadal duże emocje kwestii homoerotyzmu. Analizuje także aranżowane małżeństwo zawierane z powinności, dla pieniędzy, tytułu czy jakichkolwiek innych korzyści, a nie z miłości, ukazując bolesne konsekwencje, jakie z takiej umowy wynikają. Z problemem ustawiania małżeństw
w patriarchalnym społeczeństwie wiąże się kwestia ograniczania wolności kobiety do samodecydowania. Okazuje się, że po przeszło stu latach od napisania powieści, wiele z tych problemów nie straciło swej aktualności.
Warto zatem podąć refleksję nad motywami postępowania głównej bohaterki Elżbiety Fischer, która w szerszej perspektywie może dać odpowiedź na przyczyny zła tkwiące
w człowieku. Okazuje się jednocześnie, że stworzona przez Balzaca kreacja literacka antycypuje o pół wieku naukową teorię psychoanalizy Zygmunta Freuda i stanowi zbeletryzowany opis takich pojęć, jak narcystyczne zranienie, tłumienie popędów, histeria, impuls.