Stacje kolejowe architektura i budownictwo to bogato ilustrowany cykl poświęcony tematyce gmachów dworcowych oraz innych budowli gospodarstwa kolejowego. Szczegółowo, często po raz pierwszy, opisano tu budynki stacji osobowych i towarowych, biurowce, magazyny, wiaty, remizy, warsztaty, wieże wodne, domki dróżników i zwrotniczych, noclegownie oraz domy i całe kolonie mieszkalne. Zaprezentowano wszystko to, co choć zazwyczaj znacznie mniej eksponowane, a dla podróżnych najczęściej niewidoczne, kryje się również pod nazwą stacja kolejowa.
Tom pierwszy, kreśląc panoramę rozwoju infrastruktury dróg żelaznych na świecie w wieku XIX i na początku XX, stanowi wprowadzenie do całej serii. Zawiera przegląd stosowanych ówcześnie rozwiązań architektonicznych i konstrukcyjnych i na tym tle prezentuje budownictwo kolejowe w Królestwie Polskim, które cechował pewien fenomen, nieobecny w historii gospodarczej innych krajów świata. Była nim niemal permanentna sprzeczność interesów władz carskich, szczególnie tych wojskowych, oraz polskiego środowiska finansowego, w którym kapitalistyczny imperatyw zysku szedł często w parze z gospodarczym patriotyzmem.