[....] Jak widzimy: w specyficznych realiach epoki zaborów utworzona na Uniwersytecie Jagiellońskim - w ramach koncesji autonomicznych, jakie otrzymała Galicja w latach sześćdziesiątych XIX w. - katedrę historii polskiej traktowano nie tylko jako placówkę naukowo-dydaktyczną, ale także jako niezwykle ważny instrument kształtowania narodowej świadomości Polaków, a tym samym - przyszłych losów narodu. Bardzo dobitnie wyraził to Stanisław Tarnowski - słynny profesor historii literatury polskiej na Uniwersytecie Jagiellońskim - w mowie "przy złożeniu do grobu zwłok Józefa Szujskiego" nazywając powierzoną jego zmarłemu przyjacielowi katedrę historii polskiej (potem tę katedrę zaczęto określać mianem "katedry Szujskiego") - "najszlachetniejszą ze wszystkich i najważniejszą", ponieważ właśnie ona "przyszłych obywateli uczy znać siebie samych i wiedzieć, czym są, a czym byc powinni".
[...] Książka, którą oddajemy do rąk Czytelników, ukazuje się jako trzeci tom serii wydawniczej "Odniesienia, interpretacje, pamięć". I jest ona hołdem wdzięczności, który swym Poprzednikom i - w mniejszym lub większym stopniu - duchowym Mistrzom składają obecni wykładowcy historii polskiej na Uniwersytecie Jagiellońskim.