Zawarte w niniejszym tomie teksty pokazują Polskę za panowania ostatniego króla – Stanisława Augusta Poniatowskiego – jako różnorodne i atrakcyjne pole badań naukowych. Ich autorzy przedstawiają Rzeczpospolita tego czasu często w sposób polemiczny wobec potocznych wyobrażeń, zdominowanych przez przytłaczający obraz jej upadku. Tymczasem z badań historyków wyłania się obraz epoki dynamicznej i pełnej działań w kierunku naprawy państwa i społeczeństwa. Autorami pomieszczonych tu rozpraw są zarówno badacze o uznanym dorobku, jaki i przedstawiciele młodszego pokolenia, które w czasach stanisławowskich znajduje inspirujący przedmiot pracy naukowej.