Eseje Ireny Grudzińskiej-Gross, te o romantycznych klasykach i polskich sprawach, na równi z tymi o Nowym Jorku po 11 września i bliskich jej ludziach pogranicza opisują świat z perspektywy intelektualistki zaangażowanej, która tu i teraz buduje swoją vita activa w oparciu o ?pamięć, intelekt, odrębność i niezgodę? (tak kiedyś określiła uosobienie ideału intelektualisty). Otrzymujemy więc opowieść o najbardziej aktualnych dylematach współczesności, nie tyle zbiór esejów, ile książkę, którą trzeba przeczytać ?od deski do deski?, jako jedną, dynamicznie rozwijającą się w czasie refleksję, w której autorce nie tyle zależy na udowadnianiu spójności swoich poglądów (?spójność nie jest przecież zaletą samą w sobie?), ile na ciągłym wnikaniu pod powierzchnię utartych opinii, które kamuflują rzeczywistość, relatywizują odpowiedzialność intelektualistów, zaciemniają ?sprawy, które są zupełnie jasne?. Nie ma w tych esejach gotowych odpowiedzi, skończonych koncepcji i naukowo uzasadnionych teorii, za to jest coś ważniejszego ? duch prawdy. Krzysztof Czyżewski