Ruch Oporu Armii Krajowej (ROAK) jest dla zjawiska poakowskiej lokalnej konspiracji antykomunistycznej pojęciem wręcz symbolicznym. Dosłownie oznaczał bowiem potrzebę sporej grupy byłych żołnierzy Armii Krajowej, by stawić opór represjom rozpętanym przez sowiecki aparat bezpieczeństwa i polski reżim komunistyczny. Nieprzypadkowo też szyld ten zrobił zawrotną karierę na terenie praktycznie całej Polski. Używany był najczęściej przez lokalne grupy partyzanckie, zazwyczaj zamiennie z innymi nazwami odwołującymi się do jednej i tej samej organizacji matki – czyli AK. Nie był jednak dla ich żołnierzy i współpracowników rodzajem wyróżnika organizacyjnego. Używano go raczej jako elementu legitymizującego obecność tego poakowskiego „rozsypu” na mapie działań oporowych konspiracji antykomunistycznej.

Historia ROAK to także dzieje konkretnych inicjatyw strukturalnych zbudowanych w większości na bazie struktur b. Podokręgu Północnego z Obszaru Warszawskiego AK. To historia Inspektoratu Mazowieckiego ROAK, Obwodu „Mewa”, Batalionu „Znicz”, ale także 11 Grupy Operacyjnej NSZ. Organizacje te próbowały wypracować własną, trzecią drogę w działalności niepodległościowej – pomiędzy Zrzeszeniem WiN a Narodowym Zjednoczeniem Wojskowym, z mocnym ukierunkowaniem na działalność wywiadowczą.