Epidemia dżumy, kryzys demograficzny, załamanie gospodarki, niepokoje społeczne oraz konflikty zbrojne, na czele z wojną stuletnią i najazdami Turków, okazały się wyzwaniem dla Europy XIV i XV wieku. Zmagania z trudnościami zaowocowały rozkwitem prawodawstwa, reorganizacją struktur państwowych i wojskowych, wykształceniem się administracji publicznej, powstaniem Hanzy, a także rozwojem nowych form literackich oraz stylów w sztuce i architekturze. W połowie XV wieku Europa znów była gotowa olśnić świat swym blaskiem.