Rozwój gospodarczy i wzrost demograficzny, które nastąpiły w okresie od XI do XIII wieku, prowadziły do wzmocnienia struktur państwowych. W tym czasie monarchowie starali się ograniczyć władzę panów feudalnych, cesarze Świętego Cesarstwa Rzymskiego i papieże toczyli spór o inwestyturę, z Europy wyruszały krucjaty, aby walczyć z muzułmanami o odzyskanie Ziemi Świętej. Kościół katolicki utwierdził swój uniwersalizm, rozwijała się kultura dworska, powstały pierwsze uniwersytety, sztuka zaś po okresie romańskim weszła w fazę gotyku.